Geçtiğimiz günlerde kiralık ev ilanı için yazılan istekler tekrar gündeme geldi. İlanda; “Emekliye kiralık değildir. Emekliler aramasın, maaşına haciz konulamadığı için emekli tercih etmiyoruz. Daire sadece devlet memuruna ve kurumsal çalışana verilecektir” ifadeleri yer alıyordu.
Ticaret Bakanlığı, bu ilan için yönetmeliğe aykırı diyerek idari para cezası uyguladı. Bu olaydan sonra akıllara şu soru geldi: “Ev sahibi kiracısını seçemez mi?” Bu soruyu gayrimenkul hukuku uzmanı avukat Ali Güvenç Kiraz cevapladı.
İşte, ev sahibinin hakları ve yapılan hatalar!
Bigpara’ya konuşan avukat Ali Güvenç Kiraz, bu sorunun yanıtını detaylı biçimde açıkladı.
“Mülk sahibi ilan verirken bir takım taleplerde bulunabilir. Ev sahibi-kiracı anlaşmazlıklarının zirveye çıktığı, tahliye ve davaların uzun yıllar aldığı günümüzde bazen abartılı olan talepler de görüyoruz. Mesela; maaş bordrosu, findeks raporu, adli sicil kaydı, kefil, tahliye taahhüdü gibi istekler son dönemde oldukça fazla. Ev sahiplerinin kira gelirini koruma amacıyla bunları isteme hakkı var. Kiralayan taraf da uygun görürse bu belgeler verilir. Burada önemli detay şu: Kiracının verdiği bilgilerin 3. kişilerle paylaşılması suç olur.”
İdari para cezasına tabi olan ve yapılmaması gerekenler
Ev sahipleri ya da emlakçılar ilanlarda ayrımcılığa yol açan ifadeler kullanamaz. Tıpkı yakın zamanda ceza verilen “emekliye kiraya verilmez” ifadesinde olduğu gibi, “yabancıya verilmez”, “bekara ev verilmez”, “çok çocuklu aile aramasın” ifadeleri hatalıdır, şikâyeti halinde ceza verilir. Benzer şekilde “sadece memura kiralık”, “memur şartı var, olmayan aramasın” gibi ifadeler memur olmayan diğer tüm kesimi ayrıştırdığı için idari suç sayılır. Sadece evin niteliği ilanla örtüşüyorsa bu durumda ev sahibi bu ifadelerden birini kullanabilir. Mesela 1+0 ev için kalabalık bir aileye verilmemesi gibi.
Avukat Kiraz, ayrımcılık konulu şikâyetlerde cezaya yetkili kurumun “Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu” olduğunu belirtip şunları söyledi: “Ticaret Bakanlığı ilanın yanıltıcı olması, fahiş artışlar yapılması ya da yönetmeliğe uyumsuzluk gibi konularda yaptırım uygular. Ancak ayrımcılık varsa burada vatandaş şikâyetini İnsan Hakları Kurumu’na yapmalıdır.”
İlanlarda kötü niyetli şekilde yapılan fiyat manipülasyonları da bakanlığın takibinde. Bu alanda kriter ise şu: Eğer ‘genel ekonomik verilerle uyumlu olmayan’ ve ‘haklı bir gerekçeye dayanmayan’ zam varsa ceza kesiliyor. Geçtiğimiz günlerde bakanlık, vatandaşlardan ve CİMER üzerinden gelen şikayetler üzerine 9.5 milyon TL’ye ilana girilen bir taşınmazın, 18 gün sonra 13 milyon TL’ye yükseltildiği tespit etti. Başka bir ilanda, iki haftada 1 milyon TL’lik artış belirlendi. Bir diğer ilanda, sadece bir hafta içinde 1.5 milyon TL’ye yakın fiyat artışı görüldü. Bunların her birine 150 bin TL idari para cezası verildi. Bakanlığın sektöre yönelik yürüttüğü incelemeler sonucunda son dönemde 256 kişi hakkında 34.9 milyon lira idari para cezası uygulandı.
